Thành cổ Diên Khánh là công trình di tích văn hoá nổi tiếng tại thị trấn Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà. Đây là nơi đã diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc ta thời Nguyễn. Nằm cách thành phố Nha Trang khoảng 10 km về phía tây đến địa phận Khóm Đông Môn, du khách đã được đến cổng Đông của Thành cổ Diên Khánh. Thành cổ vẫn giữ lại cho mình gần như nguyên vẹn kiến trúc xưa độc đáo.

Những bậc cao niên kể rằng, từ thời Tây Sơn Nguyễn Huệ đã chọn Diên Khánh đắp lũy xây thành để trấn thủ cả vùng Nam Trung bộ và chi viện cho Nam bộ. Sau khi Nguyễn Huệ ( vua Quang Trung) qua đời, nhà Tây Sơn dần suy yếu, Nguyễn Ánh từ phía Nam cùng hai vị tướng Võ Tánh và Nguyễn Văn Trương đem quân đánh chiếm Diên Khánh. Sau khi đẩy lùi quân Tây Sơn, thấy nơi đây trở thành căn cứ chiến lược quan trọng, Nguyễn Ánh quyết định xây dựng Thành Diên Khánh vững chắc và lâu dài.

Lúc xây dựng, thành được xây trên khu đất trống, có hình dáng nhô cao như lưng con rùa là linh vật tượng trưng cho sự trường tồn, vững chãi. Phía ngoài là hệ thống hào sâu. Phía trong có hai bậc thang dùng làm đường lên xuống. Các góc Thành được đắp nhô ra ngoài để dễ dàng quan sát hai bên. Bên trong mỗi góc được đắp thành một khoảng đất rộng dùng làm chỗ trú quân. Mỗi góc thành đều đắp một ụ đất cao khoảng 2m để đặt súng đại bác, gọi là pháo đài góc. Đây là đặc điểm nổi bật của kiến trúc quân sự theo kiểu Vauban. Trên thành được trồng nhiều tre, cây có gai để tăng độ bền của thành và tạo thành một hàng rào phòng ngự theo truyền thống của người Việt. Hệ thống hào bên ngoài thành sâu từ 3m đến 5m, rộng hẹp không đều nhau tùy theo địa hình. Dưới lòng hào thường xuyên có nước và có nhiều chướng ngại vật. Phía ngoài hào có đường hào ngoại. Vào trong thành phải đi qua cầu bắc qua hào nước.

Dù tên gọi cũ vẫn còn lưu giữ nhưng ngày nay, chức năng của Thành cổ Diên Khánh đã ít nhiều thay đổi. Thành cổ Diên Khánh nay đã trở thành một di tích lịch sử nổi tiếng của tỉnh Khánh Hòa. Đây là một điểm dừng chân thú vị dành cho các du khách muốn khám phá. Đến đây du khách không những tham quan ngắm cảnh mà còn được tìm hiểu thêm về những di tích lịch sử.